Trang mạng Craigslist, một bức tranh xã hội Hoa Kỳ

Ông Craig Newmark, sáng lập viên và chủ nhân của Craigslist, trước trụ sở của công ty tại San Francisco, California. (Hình: Justin Sullivan/Getty Images)

Chuyện Cấm Cười - Theo Hà Giang/Người Việt.com


Ra đời năm 1995, lúc đó chỉ là một danh sách email giữa bạn bè, với mục đích chia sẻ tin tức về ngành viết software và sự kiện xã hội ở vùng San Francisco, Craigslist giờ đây là một trong những websites lớn nhất thế giới, hoạt động bằng 13 ngôn ngữ, tại hơn 700 thành phố của 75 quốc gia, trong đó có Việt Nam.

Là một thị trường internet vĩ đại, website của Craigslist có hơn 80 triệu rao vặt, 2 triệu quảng cáo tìm người, thu hút hơn 50 tỷ lần vào xem (page views) mỗi tháng.

Một trong những lý do khiến Craigslist “đắt hàng” là vì, ngoại trừ rao vặt tìm người ở vài thành phố lớn như San Francisco và Los Angeles, hầu hết những quảng cáo trên trang web này được đăng miễn phí.

Vào Craigslist, người mua kẻ bán có thể trao đổi thượng vàng hạ cám đủ loại sản phẩm và dịch vụ, từ tìm bạn, tìm việc, đến share phòng, thuê nhà, đến mua bán xe hơi, bàn ghế hay thập chí quần áo, ví xách tay cũ.

Lướt nhanh vào thị trường khổng lồ này sẽ thấy tại Việt Nam, thị trường mới của Craigslist, có tất cả là 8,600 quảng cáo cho mướn nhà trong 3 ngày. Cũng trong thời gian này, có đến 10,800 quảng cáo bán quần áo và phụ trang cũ, chỉ riêng tại thành phố Los Angeles.

Thế nhưng Craigslist không chỉ là một website rao vặt vĩ đại, mà còn là một tấm gương phản ánh sự thăng trầm của cuộc đời, và lối sống của nhiều người, ít ra là của những ai chọn đây làm nơi đăng quảng cáo.

Đọc những rao vặt trên Craigslist gần đây, chẳng hạn lò nướng Wolf ranges, máy rửa chén hiệu Bosch, sofa và ghế bằng da của Ý, thảm trải bằng lông thú, mọi thứ “mới như còn nguyên trong hộp”, được rao bán với giá rẻ mạt, người ta có thể nhận ra là sau những năm kinh tế phồn thịnh, công ăn việc làm dễ dàng, ai cũng đua nhau sửa sang nhà cửa, rồi gặp lúc kinh tế khó khăn, lại rủ nhau bán đổ bán tháo, mong lấy lại được một ít tiền.

Và cứ như thế, toàn thể trang web Craigslist là một bức tranh xã hội, mà mỗi tít rao hàng hứa hẹn sẽ kể  một mẩu chuyện đời thường, của những người dân bình thường, người đang thất nghiệp, người mới đổi nhà, kẻ thất tình, người con đang lớn, đủ tất cả.

Thí dụ một quảng cáo bán áo dài Việt Nam hiếm thấy trên trang mạng này.

Áo dài VN, rất đẹp, gần như mới
 
Được đăng trên Craigslist cuối tháng Hai năm 2014. Rao vặt viết: “Vợ tôi muốn bán chiếc áo dài Việt Nam mà nàng chỉ mặc đúng có hai lần. Áo gần như mới toanh, size Medium. Thích hợp cho người cân nặng khoảng từ 122 đến 130lbs.”

Email qua lại cho người quảng cáo thì được biết đây là của một người chồng Mỹ có vợ người Việt không rành computers.

Rồi như muốn thuyết phục người mua, email viết thêm: “Bán đi vợ tôi tiếc lắm, áo dài thêu tay rất đẹp, mới mặc vài lần, nhưng sinh con rồi, nàng mặc không vừa nữa.”

Nhưng không thu hút sự tò mò bằng lời rao này:

Miễn phí cho những bà bầu muốn nằm sấp

“Tôi mua miếng nệm này, rồi cắt một lỗ hổng ở giữa để vợ tôi có thể nằm sấp lúc mới có bầu. Tôi nghĩ nếu quý bà có bầu lớn quá rồi thì không dùng được, nhưng mấy tháng đầu thì dùng rất tốt. Nệm rất sạch, còn như mới, vợ tôi không tính có bầu thêm nữa. Quý vị nào cần, xin mời đến lấy. Xin gọi phôn lấy hẹn trước.”

Một rao vặt khác làm người đọc chạnh lòng.

Tiến sĩ sử (history). Nhận dạy kèm, $12/giờ

Tại sao là một tiến sĩ sử học mà đi tìm việc dạy kèm, với chỉ $12/giờ?

Người đăng rao vặt là bà Jennifer Campana, cho biết bà là một tiến sĩ sử học, một mình nuôi con, cuộc đời bắt đầu khốn khổ sau khi tiền thất nghiệp sắp hết rồi mà tìm mãi vẫn không ra việc mới. Tiền thất nghiệp bà dùng để trả nợ nhà, tiện điện nước, thức ăn, bà dùng thẻ tín dụng để trả. Tài chánh là một tương lai đen tối.

Hay rao vặt này:

Mercury Cougar đời 68, bán $4,300

Rao vặt này có rất nhiều chi tiết về chiếc xe Cougar, nhưng đáng chú ý nhất là hàng chữ: 'Tôi rất buồn khi phải chia tay với chiếc xe thân yêu này. Nhưng tôi thất nghiệp tìm mãi chưa ra việc, không thể không bán được.”

Cũng có nhiều rao vặt rất lạ, thí dụ như rao vặt dưới đây, vừa làm dân cư mạng bàn tán xôn xao cách đây ít lâu:

Lãnh lương $40,000 một năm để học đại học Havard dùm tôi

“Tôi cần một người đi học đại học dùm trong thời gian 4 năm, kể từ tháng Tám năm 2014. Tôi sẽ trả tiền học phí, tất cả sách vở, chỗ ở, thức ăn, và cả phương tiện di chuyển. Lương một năm $40,000, và thêm tiền thưởng $10,000 sau khi tốt nghiệp. Việc làm chỉ vỏn vẹn là phải đến lớp, làm tất cả mọi bài tập, và thi đủ điểm mọi bài thi.

Thủ tục xin nhập học đã lo xong.

Xin vui lòng gửi email cho tôi một ít dữ kiện về bản thân. Chúng ta sẽ gặp mặt để thảo luận thêm. Khi gặp nhau, bạn cần ký một thỏa thuận không tiết lộ (non disclosure agreement). Điều này đảm bảo bạn không được tiết lộ tin về tôi, dù có được chọn hay không.”

Chẳng ai biết đây có phải là một rao vặt có thật hay không. Email gửi về cho người đăng quảng cáo thì chỉ nhận được câu trả lời vỏn vẹn: “Chúng tôi tạm thời không nhận thêm đơn xin việc nữa.”

Được hỏi sao cứ mãi mãi là một website rao vặt miễn phí, ông Craig Newmark, sáng lập viên và là chủ nhân của Craigslist nói ông lập ra Craigslist với mục đích “kết nối thế giới cho công ích chung.”

Với doanh thu hơn $130 triệu đô la hàng năm, mà chỉ có khoảng 40 nhân viên, lợi tức của Craigslist lên tới khoảng $100 triệu đô la mỗi năm, đủ để cho ông Craig Newmark có tiền đóng góp rộng rãi cho các mục đích từ thiện.

Và cứ như vậy, khách hàng của Craigslist tiếp tục vào đây mua, bán, vô hình chung chia sẻ một khoảnh đời của mình.